Gemene Grond is een kunstprogramma in en over de openbare ruimte, dat zich tien jaar lang ontvouwt aan de westkant van Utrecht en dat is gebaseerd op commoning. Als curator en kwartiermaker ontwikkel ik het programma in een samenwerking met de gemeente utrecht, bewoners en kunstenaars.
Aan de westkant van Station Utrecht Centraal maakt de stad zich op voor de toekomst. Er wordt gewerkt aan nieuwe wijken, parken en verbindingen. Gemene Grond adresseert deze grootschalige veranderingen met nieuwe vormen van opdrachtgeverschap voor kunst in de openbare ruimte vanuit de vraag:
Wat betekent dat voor Utrechters? Vanuit het gevoel van gedeelde verantwoordelijkheid voor onze omgeving, willen we samen onderzoeken wat die veranderingen inhouden. Wat kunnen we doen om onze stad samen vorm te geven? Voor wie is er ruimte?Van wie is de stad? ‘Gemene Grond’ is de historische term voor de in het Engels nog steeds gangbare uitdrukking common ground. In het Nederlands is het ook de voorloper van het woord ‘gemeente’ (‘gemeynt’). Het bijzondere aan kunst in de openbare ruimte is dat iedereen ermee in aanraking komt. Op welke manieren kan kunst bijdragen aan een gemeente die echt ‘gemeen’ is?
Wat kunnen we samen bereiken? Gemene Grond wordt dus een werkplaats: een plek van en voor Utrechters om verschillende perspectieven en verhalen te verbeelden, ideeën uit te wisselen, horizontale werkvormen uit te testen, om kunstenaars en andere makers in uit te nodigen en aan nieuwe kunstopdrachten in de openbare ruimte te werken.
Gemene Grond is een initiatief vanuit de onafhankelijke Adviescommissie voor Beeldende Kunst en Vormgeving (ABKV) in opdracht van de Gemeente Utrecht. Ik maakte samen met Carlijn Diesfeldt en vormgever Maud Vervenne het concept, dat in 2021 werd vastgesteld door het college van B&W. De organisatievorm en inhoud van het programma zijn nu en continu in ontwikkeling. Binnenkort wordt de website gelanceerd en zetten we de deuren open om samen met de stad aan onze Gemene Grond te bouwen.
Common Ground
‘Gemene Grond’ is de historische term voor de in het Engels nog steeds gangbare uitdrukking common ground. In het Nederlands is het de voorloper van het woord gemeente ( ‘gemeynt’): een stuk land waarover gebruiksgerechtigden vrij konden beschikken, een collectieve vorm van eigenaarschap. Het idee van common ground leeft voort in het idealistische begrip the commons. Het begrip refereert aan de vrije beschikbaarheid van (hulp)middelen binnen een zelfbenoemde groep of samenleving, een manier om optimale gelijkwaardigheid-- eerlijk delen-- na te streven. In het moderne Nederlandse taalgebruik is de directe link tussen ‘gemeen’ en ‘gemeente’ vrijwel verdwenen.
Missie
Net als veel andere steden in de wereld ondergaat Utrecht grote fysieke en maatschappelijke veranderingen. Gemene Grond onderzoekt hoe kunst kan bijdragen aan nieuwe vormen van gedeelde ruimte en stedelijk samenleven in Utrecht. Aan de hand van actuele en urgente thema’s op sociaal, ecologisch, ruimtelijk en technologisch gebied zoomt Gemene Grond in op de plek waar we elkaar vinden. Het doel is om in zowel de vorm als de inhoud van het programma de gemeenschappelijkheid voelbaar en zichtbaar maken. Dit begint bij het stellen van vragen als: wat verstaan we onder gedeelde ruimte? Voor wie is er ruimte, voor wie niet (genoeg)? Waar en hoe ontmoeten we elkaar? Het zijn vragen die wereldwijd spelen. De antwoorden hangen af van de lokale omstandigheden, maar dragen bij aan een internationaal gesprek over hoe we willen samenleven.